Van Lockout: Thiết bị khóa an toàn dành cho van bi, van bướm, van cổng

Trong các hệ thống cơ – khí – khí nén – thủy lực hoặc hóa chất công nghiệp, van điều khiển dòng chảy đóng vai trò quan trọng như “cửa ngõ năng lượng”.
Và chính vì thế, nếu vô tình mở van khi đang bảo trì hệ thống, hậu quả có thể dẫn đến:

Vỡ ống dẫn áp suất cao
Tràn hóa chất, gây bỏng hoặc nhiễm độc
Tổn thương nghiêm trọng cho nhân sự

Đó là lý do vì sao Van Lockout – thiết bị khóa van an toàn – được đưa vào như một phần bắt buộc trong quy trình Lockout Tagout (LOTO).

🔍 Van Lockout là gì?

Van Lockout là thiết bị dùng để khóa cố định tay van ở vị trí đóng (OFF), ngăn chặn việc vô tình hoặc cố ý mở lại van trong lúc đang có người bảo trì, vệ sinh hoặc kiểm tra hệ thống.

Loại khóa này thường kết hợp với:
🔒 Ổ khóa cá nhân (padlock)
🏷️ Thẻ cảnh báo an toàn (Tagout)

🧰 Phân loại Van Lockout theo loại van

1. Khóa van bi (Ball Valve Lockout)

Van bi có tay gạt xoay 90 độ – rất dễ bị bật mở bất ngờ.
Khóa van bi giúp cố định tay gạt ở vị trí đóng, thường được thiết kế:

- Dạng 2 mảnh lồng ghép, khóa chặt tay van
- Dùng cho các cỡ từ ¼” đến 3” hoặc loại công nghiệp lớn
- Một số mẫu có thể điều chỉnh kích thước theo đường kính ống

👉 Thích hợp cho hệ thống khí nén, gas, đường nước, xăng dầu

2. Khóa van bướm (Butterfly Valve Lockout)

Van bướm có tay cầm dạng đòn dài – thường xoay 90° để đóng/mở.
Khóa van bướm có cấu tạo:

- Bọc cố định tay đòn và phần trục xoay
- Không cho phép kéo/đẩy tay cầm dù có lực tác động
- Một số loại có thanh giữ dạng trượt để siết chặt từ hai đầu

👉 Ứng dụng nhiều trong hệ thống điều áp, PCCC, HVAC

3. Khóa van cổng (Gate Valve Lockout)

Van cổng thường có tay quay tròn dạng bánh lái, mở bằng cách xoay nhiều vòng.
Khóa van cổng là loại:

- Bọc trùm toàn bộ bánh tay quay
- Có thiết kế khóa tròn giống hình chóp, làm từ nhựa ABS cứng hoặc kim loại phủ chống ăn mòn
- Một số dòng có mặt chia số kích thước để chọn đúng size theo van

👉 Phù hợp với hệ thống hơi nước, dầu nóng, hóa chất, môi trường có độ ăn mòn cao

🧠 Tại sao phải sử dụng Van Lockout trong quy trình LOTO?

✅Ngăn chặn tái cấp năng lượng ngoài ý muốn từ dòng khí, nước, hóa chất
✅Bảo vệ tuyệt đối người thao tác bên trong đường ống hoặc thiết bị
✅Tăng tính chủ động và minh bạch trong bảo trì – bảo dưỡng
✅Tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế OSHA, ISO 45001 về an toàn năng lượng nguy hiểm

Trong nhiều ca tai nạn nghiêm trọng, chỉ cần một lần mở van sai thời điểm – cũng đủ gây hậu quả không thể đảo ngược.

🔧 Hướng dẫn sử dụng Van Lockout đúng cách

Chuyển van về trạng thái đóng (OFF)
Gắn thiết bị khóa van phù hợp (bi – bướm – cổng)
Cố định khóa bằng vít siết, chốt khóa hoặc thanh cài
Lắp ổ khóa móc vào lỗ khóa thiết bị
Gắn thẻ Tagout – ghi rõ họ tên, thời gian, lý do khóa
Kiểm tra lại độ chắc chắn trước khi bắt đầu công việc

📌 Lưu ý khi lựa chọn Van Lockout

Phải đo chính xác kích thước tay van và loại van
Nên ưu tiên vật liệu chịu lực, chống ăn mòn, dễ quan sát (màu đỏ hoặc vàng)
Sử dụng ổ khóa móc cá nhân, không dùng khóa chung
Không tự chế hoặc dùng vật thay thế (như dây rút, băng keo) – hoàn toàn không đảm bảo an toàn